آرمان فلسطین و رهایی قدس شریف از روزهایاولیه آغاز نهضت اسلامی، جزء مؤلفه‌های مهم انقلاب اسلامی به شمار می‌رفته است. به‌گونه‌ایکه امام راحل(ره) از آغازین روزهای حرکت الهی خویش مسئله خطر رژیم صهیونیستی راگوشزد نمود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز از اولین اقدامات انجام‌گرفته توسطانقلابیون، تعطیلی نمایندگی رژیم اشغالگر قدس و تحویل آن به نمایندگان ملت فلسطینبود.
یکی دیگر از اقدامات راهبردی امام خمینی(ره) در آن مقطع تعیین جمعه‌ی آخر ماهمبارک رمضان به‌عنوان روز جهانی قدس بود. در این نوشتار کوشیده خواهد شد تا ابعادگوناگون این روز مهم و اثرگذار در اندیشه و مکتب امام راحل عظیم‌الشأن بررسی گردد.
روز قدس، روز انجام‌وظیفه همه مسلمین
در اندیشه‌ی امام(ره) روز قدس، روزی است کههمه مسلمین در بزرگداشت آن وظیفه‌دارند و این انجام‌وظیفه مؤثر نیز هست. مسلمان‌هاامیدوارم که روز قدس را بزرگ بشمارند و در همه ممالک اسلامی در روز قدس در روزجمعه آخر ماه مبارک رمضان تظاهر کنند، مجالس داشته باشند، محافل داشته باشند، مسجدداشته باشند، در مساجد فریاد بزنند، وقتی یک میلیارد جمعیت فریاد کرد، اسرائیل نمی‌تواند،از همان فریادش می‌ترسد. اگر همه مسلمینی که در دنیا هستند الآن هستند که قریب یکمیلیارد هستند، اگر در روز قدس همه بیرون بیایند از خانه، فریاد بکنند مرگ برامریکا و مرگ بر اسرائیل و مرگ بر شوروی، همین قول مرگ بر شوروی، برای آن‌ها مرگمی‌آورد.»[1] ازاین‌رو می‌توان تأکید نمود در منظومه گفتمانی امام خمینی (ره)، روزقدس، تنها روزی نمادین نیست بلکه درصورتی‌که مسلمین در آن به وظیفه‌ی خود عملکنند، امید می‌رود تا برکات آن یعنی نابودی غده‌ی سرطانی صهیونیسم و رهایی قدسشریف نیز محقق گردد.
تکلیف ملت‌ها در آستانه روز قدس و آستانه سالروز شهادت بزرگ انسان تاریخ بشریت آناست که در اجتماعات و راهپیمایی‌های خود از دولت‌های خود به‌طورجدی بخواهند کهباقدرت نظامی و سلاح نفت در مقابل امریکا و اسرائیل به مقابله برخیزند و اگر گوشنکردند و اسرائیل جنایتکار را که تمام منطقه حتی حرمین شریفین را تهدید می‌کند وهم‌اکنون عمق خواسته‌های او واضح شده است را تأیید کردند با فشار و اعتصابات وتهدید، آنان را مجبور به عمل کنند؛ درحالی‌که اسلام و اماکن مقدسه آن مورد تهدیدبه قرارگرفته، هیچ فرد مسلمانی نمی‌تواند در مقابل آن بی‌تفاوت باشد و آنچهدر این موقع که اسرائیل گسترده به بلاد مسلمین نموده و مسلمانان بی‌گناه وبی‌پناه را به خاک و خون کشیده است دولت‌های منطقه انجام می‌دهند جز یک‌کلام بی‌محتواو سازشکارانه نیست.»[2]
با نگاهی به پیام‌ها و بیانات امام راحل (ره) می‌توان فهمید که آن عزیز سفرکرده درمنظومه فکری خویش چه جایگاه و نقشی برای این روز تأثیرگذار ترسیم نموده است:
الف) روز تعیین سرنوشت ملت فلسطین
امام خمینی (ره) در تاریخ 16/5/58 که مصادفبا ایام مبارک ماه رمضان گشته بود، در پیامی تاریخی آخرین جمعه‌ی ماه مبارک رمضانرا به‌عنوان روز جهانی قدس معرفی کرده و فرمودند: من در طی سالیان دراز، خطراسرائیل غاصب را گوشزد مسلمین نمودم که اکنون این روزها به حملات وحشیانه خود بهبرادران و خواهران فلسطینی شدت بخشیده است و به‌ویژه در جنوب لبنان به‌قصد نابودیمبارزان فلسطینی پیاپی خانه و کاشانه ایشان را بمباران می‌کند. من از عموممسلمانان جهان و دولت‌های اسلامی می‌خواهم که برای کوتاه کردن دست این غاصب وپشتیبانان آن به هم بپیوندند و جمیع مسلمانان جهان را دعوت می‌کنم آخرین جمعه ماهمبارک رمضان را که از ایام قدر است و می‌تواند تعیین‌کننده سرنوشت مردم فلسطین نیزباشد به‌عنوان روز قدس انتخاب و طی مراسمی همبستگی بین‌المللی مسلمانان را درحمایت از حقوق قانونی مردم مسلمان اعلام نمایند. از خداوند متعال پیروزی مسلمانانرا بر اهل کفر خواستارم.»[3]
تأکید امام در این پیام، بر ارتباط این روز با تعیین سرنوشت ملت فلسطین حائز نکاتعمیقی است. در اندیشه امام(ره) رهایی قدس شریف و حل مسئله فلسطین در گروی همراهی ووظیفه‌شناسی همه‌ی مسلمین است. این همراهی و هم‌افزایی در یک روز و درست زمانی کهگرایش‌های دینی و اعتقادی مسلمین به اوج خود می‌رسد اتفاق می‌افتد. از این منظر می‌توانگفت در اندیشه امام(ره) حل این مسئله نیازمند مشارکت و تشریک‌مساعی همه‌ی مسلمیناست.
ب) بیداری مسلمین و زمینه‌سازی رهایی قدسشریف
در نگاه امام روز قدس روزی است که مسلمین ازخواب غفلتی که استعمار و استکبار برای آنان رقم‌زده است بیدار شده و زمینه‌سازیبرای رهایی قدس شریف اتفاق می‌افتد. در نگاه امام (ره) این روز تنها یک روز نمادیننیست و شعارهای آن نیز جنبه تشریفاتی ندارد، بلکه در صورت وحدت همه مسلمین برکاتآن مشاهده خواهد شد: اگر در روز قدس تمام ملت‌ها قیام می‌کردند و فریاد می‌زدند،نمی‌توانست آن حکومت احمق جلوی فریادشان را بگیرد، یک جمعیّت کمی قیام می‌کنند.اگر در روز قدس تمام کشورهای اسلامی، ملت‌ها همه برخیزند و فریاد بزنند، نه برایقدس تنها، برای همه ممالک اسلامی، پیروز خواهند شد. مسلمین باید فریاد بزنند،گمان نکنند که فریاد و شعار فایده ندارند، نخیر شعار فایده دارد اما اگر همه فریادبزنند.»[4]
در مکتب امام رهایی قدس از مسیر بیداری مسلمین و سلاحِ متکی به ایمان عبور می‌کندو این درست در مقابل نگاه سازشکارانه‌ای است که مع‌الأسف هنوز در برخی سران مرتجععرب به چشم می‌خورد. روز قدس روزی است که به مسلمانان و مستضعفان آزاده‌ی جهان راهواقعی رهایی قدس را یادآوری می‌کند: هان، ای مسلمانان جهان و مستضعفان گیتی بپاخیزید و مقدرات خود را به دست‌گیرید. تا کی نشسته‌اید که مقدرات شما را واشنگتن یامسکو تعیین کنند؟ تا کی باید قدس شما در زیر چکمه تفاله‌های امریکا، اسرائیل غاصبپایکوب شود؟ تا کی سرزمین قدس، فلسطین، لبنان و مسلمانان مظلوم آن دیار در زیرسلطه جنایتکاران به سر برند و شما تماشاچی باشید و بعضی حکام خائن شما آتش بیارآنان باشند؟ تا کی قریب یک میلیارد مسلمان در جهان و قریب صد میلیون عرب باکشورهای وسیع و ذخایر بی‌پایان، شاهد چپاولگری‌های شرق و غرب و ستمگری‌ها و قتل‌عام‌هایغیرانسانی آنان و تفاله‌های آنان باشند؟ تا کی تحمل جنایات وحشتناک بر برادرانافغانستان و لبنان را نموده و به ندای آنان جواب نمی‌دهند؟ تا کی بجای مقابله بادشمنان اسلام برای نجات قدس، از اسلحه گرم و قدرت نظامی و الهی غفلت نموده وباکارهای ی و برخوردهای سازشکارانه با ابرقدرت‌ها وقت گذرانده و به اسرائیلمهلت جنایت‌های بی‌امان داده و شاهد قتل‌عام‌ها باید بود؟ آیا سران قوم نمی‌دانندو ندیده‌اند که مذاکرات ی با تمداران قدرتمند و جنایتکاران تاریخ، قدس وفلسطین و لبنان را نجات نخواهد داد و هرروز بر جنایات و ستمگری‌ها افزوده خواهدشد؟ باید برای آزادی قدس از مسلسل‌های متکی بر ایمان و قدرت اسلام استفاده شود وبازی‌های ی را که از آن بوی سازش‌کاری و راضی نگه‌داشتن ابرقدرت‌ها به مشام می‌رسدکنار گذاشت.
باید ملت‌های مسلمان، خصوصاً ملت فلسطین و لبنان، کسانی را که با مانورهای یوقت‌گذرانی می‌کنند تنبیه نموده و زیر بار بازی‌های ی که نتیجه‌ای جز زیان وضرر برای ملت مظلوم ندارند، نروند. تا کی اسطوره‌های دروغین شرق و غرب، مسلمانانقدرتمند را مسحور نموده و بوق‌های تبلیغاتی میان‌تهی، آنان را وحشت‌زده می‌نماید؟»[5]
الگوگیری ملت‌ها از ایران اسلامی، بیداری اسلامی در امت اسلام و به زیر کشیدنحکومت‌های دست‌نشانده سلطه گران را به دنبال خواهد داشت و این مقدمه‌ای است برایرهایی قدس شریف: امروز ایران به‌رغم بوق‌های خارج و دستگاه‌های تبلیغاتی آمریکا وصهیونیست و سیلی خورده‌های از انقلاب به‌سوی سازندگی نهایی پیش می‌رود و این درسعبرتی است برای کشورهای اسلامی و مستضعفان جهان که قدرت اسلامی خود را بیابند و ازعربده‌های شرق و غرب و وابستگان و تفاله‌های آنان نهراسند و با اعتقاد به خداوندتعالی و اتکال به قدرت اسلام و ایمان بپا خیزند و دست جنایتکاران را از کشورهایخود کوتاه نمایند و آزادی قدس شریف و فلسطین را سرلوحه برنامه خود قرار دهند و ننگسلطه صهیونیست، تفاله امریکا را از دامن خود بزدایند و روز قدس را زنده نگاه دارند.امید است بازنده نگه‌داشتن این روز، بی‌تفاوتی‌ها زایل شود و غفلت‌ها مرتفع گردد وبا قیام ملت‌های شریف، بعضی از سران خائن را که به‌رغم مسلمانان و اسلام، دست دردست اسرائیل و چشم به‌فرمان امریکا برخلاف مصالح مسلمین به زندگانی ی ننگینخود و به زندگی جنایت‌بار خویش ادامه می‌دهند از صحنه خارج و در گورستان تاریخمدفون نمایند.»[6]
ج) روز استکبارستیزی
حضرت امام(ره) در بیانات دیگری، ابعاد دیگریاز آنچه که از این روز مهم و اثرگذار در ذهن دارند را ارائه می‌دهند. در اندیشهامام این روز تنها به مسئله آرمان فلسطین ختم نمی‌گردد و بلکه روز فریاد کردنآرمان‌های اصیل انقلاب اسلامی در مقابل زورگویان و مستضعفان است. به تعبیر ایشانروز قدس، یک روز جهانی است، روزی نیست که فقط اختصاص به قدس داشته باشد، روزمقابله مستضعفین با مستکبرین است، روز مقابله ملت‌هایی است که در زیر فشار ظلمآمریکا و غیر آمریکا بودند، در مقابل ابرقدرت‌هاست، روزی است که باید مستضعفینمجهز بشوند در مقابل مستکبرین و دماغ مستکبرین را به خاک بمالند، روزی است که بینمنافقین و متعهدین امتیاز خواهد شد. متعهدین این روز را روز قدس می‌دانند و عمل می‌کنندبه آنچه باید بکنند و منافقین، آن‌هایی که با ابرقدرت‌ها در زیر پرده آشنایی دارندو با اسرائیل دوستی، در این روز بی‌تفاوت هستند یا ملت‌ها را نمی‌گذارند که تظاهرکنند. روز قدس، روزی است که باید سرنوشت ملت‌های مستضعف معلوم شود. باید ملت‌هایمستضعف اعلام وجود بکنند در مقابل مستکبرین، باید همان‌طور که ایران قیام کرد ودماغ مستکبرین را به خاک مالید و خواهد مالید، تمام ملت‌ها قیام کنند و این جرثومه‌هایفساد را به زباله‌دان‌ها بریزند. روز قدس، روزی است که . باید تمام مستضعفین رااز چنگال مستکبرین بیرون بیاوریم»[7]
در اندیشه‌ی امام راحل (ره) ماه رمضان ماه رهایی انسان از یوق بندگی نفس و شیاطینجن و انس است. ازاین‌رو پیگیری آزادی انسان از سلطه‌ی مستکبران نیز از برکات اینماه و آخرین جمعه‌ی آن است: روز قدس لازم است که در بین مسلمانان احیا شود و مبدأبیداری و هوشیاری آنان باشد و از غفلت‌هایی که در طول تاریخ، خصوصاً سده‌های اخیرشده است بیرون آیند تا آن روز هشیاری و بیداری از ده‌ها سال ابرقدرت‌ها و منافقانجهان والاتر باشد و مسلمانان جهان مقدرات خود را خود و به دست قدرت خود پی‌ریزی وپایه‌گذاری کنند. در شب قدر مسلمانان با شب‌زنده‌داری و مناجات خود از قید بندگیغیر خدای تعالی که شیاطین جن و انس‌اند رها شده و به عبودیت خداوند درمی‌آیند و درروز قدس که آخرین روزهای شهر الله اعظم» است، سزاوار است که همه مسلمانان جهان ازقید اسارت و بردگی شیاطین بزرگ و ابرقدرت‌ها رهاشده و به قدرت لایزال اللهبپیوندند و دست جنایتکاران تاریخ را از کشورهای مستضعفان قطع و رشته طمع آنان رابگسلانند.» [8]
د) روز احیای اسلام ناب
در مرتبه‌ای والاتر، روز قدس هدفی مقدس‌تر رادنبال می‌نماید و آن احیای اسلام ناب محمدی (ص) در مقابل اسلام آمریکایی و التقاطاست. این مهم از برجسته‌سازی غیریت‌سازی گفتمان اسلام ناب با گفتمان‌های التقاطی ووابسته انجام می‌پذیرد. امام (ره) در این باب می‌فرمایند: روز قدس، روز اسلاماست. روز قدس، روزی است که اسلام را باید احیاء کرد و احیاء بکنیم و قوانین اسلامدر ممالک اسلامی اجرا بشود. روز قدس، روزی است که باید به همه ابرقدرت‌ها هشداربدهیم که اسلام دیگر تحت سیطره شما به‌واسطه عمال خبیث شما، واقع نخواهد شد. روزقدس، روز حیات اسلام است، باید مسلمین به هوش بیایند، باید بفهمند قدرتی را کهمسلمین دارند، قدرت‌های مادی، قدرت‌های معنوی. مسلمین که یک میلیارد جمعیت هستند وپشتوانه خدایی دارند و اسلام پشتوانه آن‌هاست و ایمان پشتوانه آن‌هاست، از چه بایدبترسند؟.دولت‌های عالم بدانند که اسلام شکست بردار نیست، اسلام و تعالیم قرآن برهمه ممالک باید غلبه کند، دین باید دین الهی باشد، اسلام دین خداست و باید در همهاقطار، اسلام پیشروی کند. روز قدس، اعلام یک چنین مطلبی است، اعلام به این است کهمسلمین به‌پیش! برای پیشرفت در همه اقطار عالم.» [9]
تشکیل حکومت‌های اسلامی یگانه راه به نتیجه رساندن آرمان‌های مسلمین و به خاک مذلتکشاندن مستکبران است. ازاین‌رو یکی از پیام‌های ویژه‌ی روز جهانی قدس فریاد تشکیلحکومت اسلامی است: روز قدس، فقط روز فلسطین نیست، روز اسلام است، روز حکومتاسلامی است، روزی است که باید جمهوری اسلامی در سراسر کشورها، بیرق آن برافراشتهشود، روزی است که باید به ابرقدرت‌ها فهماند که دیگر آن‌ها نمی‌توانند در ممالکاسلامی پیشروی کنند. من روز قدس را روز اسلام و روز رسول اکرم (ص) می‌دانم و روزیاست که باید ما، تمام قوای خودمان را مجهز کنیم و مسلمین را از آن انزوایی که آن‌هارا کشانده بودند، خارج شوند و با تمام قدرت و قوت در مقابل اجانب بایستند و ما درمقابل اجانب، با تمام قوا ایستاده‌ایم و نخواهیم اجازه داد کسان دیگر در مملکت مادخالت کنند و مسلمین نباید اجازه بدهند که کسان دیگر در ممالکشان دخالت کنند. درروز قدس، ملت‌ها باید به حکومت‌هایی که خائن هستند، هشدار دهند.
روز قدس، روزی است که ما خواهیم فهمید چه اشخاصی و چه رژیم‌هایی با توطئه‌گرهایبین‌المللی موافقت دارند و با اسلام مخالفت. آن‌هایی که شرکت ندارند، مخالف بااسلام هستند و موافق با اسرائیل و آن‌هایی که شرکت کردند، متعهد هستند و موافق بااسلام و مخالف با دشمنان اسلام که در رأس آن‌ها آمریکا و اسرائیل است. روز امتیازحق از باطل است، روز جدائی حق و باطل است.»
ه) روز وحدت مستضعفین
یکی از آرمان‌های انقلاب اسلامی یکپارچگی ووحدت مستضعفین در مقابله با نظام سلطه مستکبران عالم است. یکی از آرزوهای امامراحل(ره) این بود که برای پیگیری این مهم ، حزب جهانی مستضعفین» تشکیل گردد کهمتشکل از همه مستضعفان آزاده جهان باشد نبرد با سلطه گران را رهبری نماید و مقدمه‌سازوراثت مستضعفان بر زمین گردد. روز قدس مقدمه‌ای برای این حرکت راهبردی است و زمینه‌سازیآن از جنبش‌های پراکنده ولی با هدف واحد مستضعفان جهان در حمایت از قدس و ملتفلسطین دنبال می‌گردد: روز قدس یک روز اسلامی است و یک بسیج عمومی اسلامی بود وامیدوارم که این امر، مقدمه باشد از برای یک حزب مستضعفین بر تمام دنیا و منامیدوارم که یک حزب به اسم حزب مستضعفین در تمام دنیا به وجود بیاید و همهمستضعفین با هم در این حزب شرکت کنند و مشکلاتی که سر راه مستضعفین است از میانبردارند و قیام در مقابل مستکبرین و چپاولگران شرق و غرب کنند و دیگر اجازه ندهندکه مستکبرین بر مستضعفین عالم ظلم کنند و ندای اسلام را و وعده‌ی اسلام را کهحکومت مستضعفین است متحقق کنند.
تاکنون مستضعفین متفرق بودند و با تفرقه، کاری انجام نمی‌گیرد. اکنون‌که نمونه‌ایاز پیوند مستضعفین در بلاد مسلمین تحقق پیدا کرد، این نمونه باید به یک سطح وسیع‌تریدر تمام قشرهای انسان‌های تاریخ تحقق پیدا کند به اسم حزب مستضعفین» که همان حزب‌الله»است و موافق اراده خدای تبارک‌وتعالی است که مستضعفین وارث ارض باید بشوند. ما ازجمیع مستضعفین عالم دعوت می‌کنیم که با هم در حزب مستضعفین وارد بشوند و مشکلاتخودشان را با دست جمع و اراده مصمم عمومی رفع کنند و هر مسئله‌ای که در هر جا و درهر ملتی پیش می‌آید، به‌وسیله حزب مستضعفین رفع بشود.»[10]
جمع‌بندی
به‌طور خلاصه می‌توان گفت در مکتب امام خمینی(ره) روز قدس تنها یک روز نمادین و یایک حرکت شعاری نیست و تحقق آرمان‌های انقلاب اسلامی منوط به برگزاری هرچه باشکوه‌ترو هدفمند آن است. در این مکتب کارکردهای ویژه‌ای برای این روز راهبردی پیش‌بینی‌شدهاست که مسیر تحقق اهداف اسلام ناب و انقلاب اسلامی را هموار می‌سازد و از آن جمله‌اند:
1- رهایی قدس شریف
2- بیداری اسلامی و احیای اسلام ناب محمدی (ص)
3- یکپارچگی و وحدت مسلمین
4- یکپارچگی و هم‌افزایی مستضعفان در مواجهه با نظام سلطه.(*)
پی‌نوشت‌ها:
[1]. صحیفه امام (ره)، ج 12، ص 276.
[2]. پیام امام (ره)، تاریخ 25/4/61، همان، ج 16، ص 228.
[3]. همان، ج 8، ص 229.
[4]. همان، ج 12، ص 283
[5]. پیام امام (ره)، تاریخ 10/5/60، همان، ج 15، ص 74-73.
[6]. همان
[7]. صحیفه امام (ره)، ج 8، ص 234-233.
[8]. پیام امام (ره9، تاریخ 10/5/60، همان، ج 15، ص 74-73.
[9]. همان
[10]. بیانات امام (ره)، تاریخ 27/5/58، صحیفه، ج 8، ص 250.
منبع مقاله : برهان
درباره این سایت